بررسی میزان و چگونگی انتقال ازت به عمق خاک در نتیجه عملیات آبیاری با فاضلاب

کاربرد فاضلاب و پساب حاصل از تصفیة آن برای مصارف غیر خانگی مانند آبیاری محصولات کشاورزی، به علت نیاز روز افزون به آب (به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشکی نظیر ایران)، روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. به علاوه، وجود مواد غذایی مورد نیاز گیاه همچون ازت در این قبیل آبها، به افزایش حاصلخیزی اراضی کمک می­کند و در نتیجة تقلیل مصرف کود، به کاهش هزینه های عمده جاری در فعالیتهای کشاورزی منجر می شود. در عین حال، با توجه به آلایندگی بالقوه ترکیبات نیتراته و تحرک آنها در خاک، اگر دقت نشود، استفاده از این آبها می تواند آلودگی آبهای زیرزمینی و منابع آب سطحی را در نتیجه نفوذ عمقی و تخلیه زه آب­های کشاورزی به منابع آب سطحی در پی داشته باشد. از این نظر، به منظور بررسی میزان و نحوة انتقال انواع ترکیبات ازته به زیر عمق توسعة ریشه در نتیجة آبیاری محصولات کشاورزی با فاضلاب، در قالب تحقیقات لایسیمتری به مدت دو سال از فاضلاب خانگی خام و پساب تصفیه شده شهرک اکباتان برای آبیاری سبزی­هایی از قبیل گوجه فرنگی، جعفری و هویج استفاده شد. این تحقیق با منظور کردن آب چاه به عنوان تیمار شاهد و بهره گیری از آزمایش آماری فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی به اجرا درآمد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که میزان انتقال ازت به عمق خاک در نتیجه کاربرد فاضلاب خام بین 93/12 تا 75/33 درصد و در پساب تصفیه شده بین 30/23 تا 17/38 درصد غلظت ازت ورودی در نوسان است. ضمن آنکه با محاسبة بیلان جرمی، درصد حذف جرمی ازت بین 6/96 تا 9/98 به دست آمد. حداکثر غلظت ازت نیتراته در مدت دو سال آزمایش، در زه آب خروجی از لایسیمترهای مورد آبیاری با فاضلاب خام و به میزان 12 میلی گرم در لیتر مشاهده شد که بسیار کمتر از مقدار مجاز در استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران جهت تخلیه پسابها به آبهای سطحی (50 میلی گرم بر لیتر) است.